Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει

Cesare deve morire (Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει)

Κινηματογραφική Ομάδα Φυσικού

http://cinephysics.blogspot.com

Οι αδελφοί Taviani στην καινούρια τους ταινία μπαίνουν στη φυλακή υψίστης ασφαλείας,  Ρεμπίμπια, στα προάστια της Ρώμης και παρακολουθούν τις πρόβες ενός πολύ ιδιαίτερου θιάσου, καθώς αυτός αποτελέιται από τους τρόφιμους της φυλακής , για το ανέβασμα του έργου του Σαίξπηρ –«Ιούλιος Καίσαρας». Αφορμή για να γυρίσουν αυτή την  ταινία ήταν μια επίσκεψη που έκαναν στη Ρεμπίμπια για να παρακολουθήσουν μια εκδήλωση των κρατούμενων βασισμένη σε αποσπάσματα της «Κόλασης» του Δάντη. Όπως οι ίδιοι είπαν: «Ανακαλύψαμε ότι οι περισσότεροι απ'  αυτούς ήταν φυλακισμένοι της πτέρυγας Υψίστης Ασφαλείας, που βρίσκονταν εκεί κυρίως για τη σχέση τους με τη μαφία και την Καμόρα, οι περισσότεροι ισόβια. Το ενστικτώδες "παίξιμο" τους ήταν κυριευμένο από μια δραματική ανάγκη να πουν την αλήθεια. Οταν φύγαμε από τις φυλακές συνειδητοποιήσαμε ότι θέλαμε να μάθουμε περισσότερα γι' αυτούς και τις ιστορίες που τους οδήγησαν στη φυλακή. Ξαναπήγαμε και τους ρωτήσαμε αν ήθελαν να συμμετάσχουν σε μια κινηματογραφική διασκευή του "Ιουλίου Καίσαρα" του Γουίλιαμ Σαίξπηρ. Η απάντηση των κρατουμένων και του υπεύθυνου της καλλιτεχνικής τους αναμόρφωσης ήταν άμεση: "Ας ξεκινήσουμε αμέσως".»

Καθώς ξεκινά η ταινία και οι πρόβες για το έργο παρατηρούμε ότι ο σκηνοθέτης αυτού του «παράδοξου» θιάσου παροτρύνει τους πρωταγωνιστές να αυτοσχεδιάσουν,να παίξουν στη δική τους διάλεκτο ο καθένας, και τελικά να αποδώσουν με το δικό τους τρόπο τους ρόλους τους.Τους δίνει,δηλαδή, την ελευθερία να δημιουργήσουν πάνω στο έργο και μέσα απ’αυτό να απελευθερωθούν.Από τη μια μεριά,λοιπόν, έχουμε την τέχνη όχι μόνο σα μέσο αναμόρφωσης αλλά κυρίως σαν τη πιο ασφαλή οδό προς την ελευθερία και από την άλλη τη φυλακή,μέσα στην οποία είναι ολοφανερη η καταπίεση και  η έλλειψη οποιάσδήποτε μορφής ελευθερίας. Βέβαια παρά το γεγονός  ότι πρόκειται για μία φυλακή με κάγκελα και κελιά όπου ίσως η έλλειψη ελευθερίας  να φαίνεται πιο έντονα, στην πραγματικότητα  η στέρηση(της ελευθερίας)  αυτή και η καταπίεση δε διαφέρει πολύ από αυτή που βιώνουμε καθημερινά  στην κοινωνία στην οποία ζούμε.

 Καθώς προχωράει το έργο παρατηρούμε ότι δημιουργείται μία σύγχηση στους τροφίμους μεταξύ των προσώπων της ιστορίας του Ιούλιου Καίσαρα και της δικιάς τους ζωής.Σ’αυτό βοηθάει το έργο ,καθώς ο «Ιούλιος Καίσαρας» δείχνει πως ένας Ρωμαίος στρατηγός αφού μετατρέπει τη Ρώμη σε μια τεράστια αυτοκρατορία ενδίδει στον πειρασμό και σταδιακά αρχίζει να λειτουργεί σαν τύρρανος.Τίθεται, δηλαδή, το ζήτημα της ελευθερίας του λαού. Γι αυτό το λόγο οι πιο στενοί του συνεργάτες πρέπει να κάνουν την προσωπική τους υπέρβαση , την οποία άλλοι την κάνουν πιο εύκολα και άλλοι με περισσότερη δυσκολία , και να αποφασίσουν να τον σκοτώσουν, πράγμα το οποίο τελικά και  γινεται.

Αυτή η υπέρβαση των συνεργατών-φίλων του Καίσαρα είναι μια  υπέρβαση που κρύβει την ανάγκη να είσαι ελεύθερος, να το διεκδικείς , να αγωνίζεσαι ενάντια σε ότι και σε όποιον σου το στερεί αλλά και τις θυσίες που πρέπει να κάνεις γι’αυτό.Εδώ βλέπουμε  ότι ο Βρούτος αναγκάζεται να σκοτώσει τον Καίσαρα και να φανεί αλλά κυρίως να νιώσει προδότης.Ας αναλογιστούμε όμως ποιος είναι ο πραγματικός προδότης…Ο Βρούτος η ο Καίσαρας ο οποίος κυριεύεται από την προσωπική του φιλοδοξία και το πάθος του για εξουσία;

Αυτή η ιστορία γειώνεται στην πραγματικότητα της «φυλακής» και των «κατοίκων» της και παρακολουθούμε πως οι τρόφιμοι αναβιώνουν και κατανοούν αντίστοιχες καταστάσεις και συναισθήματα που έχουν ζήσει στο παρελθόν. Μπορούμε , λοιπόν, να πούμε ότι μέσα απ’αυτό το έργο , μέσα από την τέχνη παρατηρούμε τους τρόφιμους να οδηγούνται και να συνειδητοποιούν τις δικές τους ανησυχίες και τα δικά τους αναπάντητα ερωτήματα και καταφέρνουν να τα  εκφράσουν και να απελευθερωθούν.

Ένα ακόμα χαρακτηριστικό της ταινίας είναι η εναλλαγή του έγχρωμου και του ασπρόμαυρου.Κατά τη διάρκεια της παράστασης η ταινία γίνεται έγχρωμη ενώ κατά τη διάρκεια  των προβών και της προετοιμασίας είναι ασπρόμαυρη.Οι ίδιοι οι αδερφοί  Taviani υποστηρίζουν  ότι το χρώμα προσδίδει ρεαλισμό ενώ το ασπρόμαυρο όχι και πως το γεγονός αυτό τους έδινε μεγαλύτερη ελευθερία να παρούσιασουν αυτό τον παράλογο κόσμο της φυλακής της Ρεμπίμπια και το Βρούτο στο κελί του να μονολογεί: «Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει.»

Τελικά οι αδερφοί  Taviani γύρισαν  μια ταινία που αναδεικνύει και εξυψώνει το ρόλο της Τέχνης στην αναζήτηση της προσωπικής και συλλογικής ελευθερίας.Αυτό το αποτυπώνουν  και μέσα από την αντίθεση ανάμεσα στη δημιουργικότητα  και στην ελευθερία στη ζωή των τροφίμων  κατά τη διάρκεια της προετοίμασιας τους με απόγειο την τελική παράσταση, και στο κενό που δημιουργείται σε αυτή με το τέλος της παράστασης και την επιστροφή τους στα άδεια τους κελιά. Ακόμα, θέτουν πολύ έντονα το ζήτημα των θυσιών και των αγώνων που πρέπει να γίνονται για την ελευθερία και μας ζητούν-αναγκάζουν να αναρωτηθούμε: Ποιος είναι τελικά για εμάς ο Καίσαρας που πρέπει να πεθάνει; 

Θοδώρα,Μαρία