Γλυκιά Συμμορία (Νίκος Νικολαϊδης)

Το ημερολόγιο της ζωής και του θανάτου μιας ομάδας «ανήθικων» ατόμων. Ένα ρέκβιεμ για τη γενιά του ’80 σε στυλ μοντέρνου γουέστερν στους δρόμους της Αθήνας.

Η γλυκιά Συμμορία είναι η δεύτερη πράξη του έργου «Τα χρόνια της Χολέρας» που ανοίγει με το «Τα κουρέλια τραγουδάνε ακόμα»(1979) και ολοκληρώνεται με το «Ο χαμένος τα παίρνει όλα»(2002). Η τριλογία του Νίκου Νικολαϊδη έχει άξονες τη φιλία, τη συντροφικότητα,τη φίμωση των διαφορετικών φωνών, την περιθωριοποίηση συγκεκριμένων τρόπων ζωής και πολιτικής δράσης, στοιχεία που χαρακτηρίζουν –τουλάχιστον κατά το σκηνοθέτη- τόσο τη γενιά του ΄60(«Κουρέλια») όσο του ΄80(«Γλυκιά Συμμορία») και του ΄90(«Χαμένος»). Η φυματική κατάσταση του περιβάλλοντος και της κοινωνίας είναι αυτή που γεννά τους περιθωριακούς ήρωες του Νικολαϊδη. Ζούνε και δε ζούνε στην ελληνική πραγματικότητα. Μέσα από το φακό του Νικολαϊδη οι κοινωνικές συνθήκες μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα και πρωταγωνιστικό ρόλο αποκτούν οι «κατακριτέες» και «παράνομες» αντιδράσεις των ηρώων που έχουν και τη μεγαλύτερη σημασία. Έτσι ολόκληρη η υπόλοιπη κοινωνία αφήνεται στο περιθώριο και ο «περιθωριακός» για την καθημερινότητά μας χαρακτήρας προβάλλεται ως ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας. Οι κλοπές, η βία, οι βιασμοί, ο θάνατος γίνονται πλέον μέρος της ζωής μας στην πιο ωμή τους μορφή, αφού το ίδιο το σύστημα εφαρμόζει όλες αυτές τις «αποτρόπαιες» πράξεις ευγενικά επάνω μας.

Οι ήρωες του Νικολαϊδη μπορεί φαινομενικά να είναι εκτός συστήματος αλλά αλληλεπιδρούν με αυτό, τα συναισθήματα που εκφράζουν πηγάζουν από τις πληγές του, και τα αποτελέσματα των συναισθημάτων και συνεπώς των πράξεων τους επιστρέφουν σε αυτό, οπότε στην πραγματικότητα είναι μέρος του συστήματος. Τώρα, αν μπορούν να το αλλάξουν με τον συγκεκριμένο τρόπο ζωής, δεν το γνωρίζουμε. Μάλλον η απάντηση είναι αρνητική αλλά αυτό δεν είναι κάτι που απασχολεί ούτε το σκηνοθέτη, ούτε του ήρωες του. Και ίσως αυτό να είναι το μεγάλο μειονέκτημα της οπτικής του Νικολαϊδη.

Η καταπίεση που δέχονται είναι παρούσα στην ταινία. Ένας μυστηριώδης άντρας ( πες τον θάνατο, πες τον χαφιέ του κράτους, πες τον κοινωνική καταπίεση) βρίσκεται συνέχεια έξω από το σπίτι τους. Κι αυτό τους εξοργίζει. Η παραβίαση του προσωπικού τους χώρου δράσης και βίωσης είναι το μεγαλύτερο πλήγμα για τη συμμορία. Όταν τα πράγματα αγριεύουν δεν αφήνονται έρμαια της κατάστασης αυτής αλλά αντιστέκονται και στο σημείο όπου δεν υπάρχει γυρισμός επιλέγουν το δρόμο της προσωπικής θυσίας προκειμένου να μην επιτρέψουν στο σύστημα να καταστείλει την ύπαρξή τους.

Όμως πίσω από αυτή τη βίαιη και οργισμένη εικόνα βρίσκεται μια δεύτερη που καθιστά τη συμμορία Γλυκιά. Είναι η τρυφερότητα που σπασμωδικά εκρίγνυται μεταξύ των συντρόφων, οι δεσμοί φιλίας και η συντροφικότητα μεταξύ τους (χαρακτηριστική η σκηνή που ο Αντρέας βγαίνει από τη φυλακή)που καταφέρνουν να αναδειχθούν με τη δεξιοτεχνία του σκηνοθέτη. Οι κώδικες μεταξύ τους και οι δικοί τους προσωπικοί κανόνες, που δε λείπουν ποτέ από τις ταινίες του Νικολαϊδη – κάθε συμμορία του έχει και τους δικούς της προσωπικούς της κώδικες και ηθικούς κανόνες πάντα ασύμβατους με τους συνολικούς κανόνες που διέπουν τις συνηθισμένες σχέσεις- αποδεικνύουν τη βαθειά αγάπη που τρέφει ο ένας για τον άλλο κρατώντας αποστάσεις από μελοδραματικά και κοινότυπα ξεσπάσματα. Η αγάπη στη Γλυκιά Συμμορία είναι πέρα για πέρα αληθινή.Τα σκηνικά της Μαρί Λουίζ Βαρθολομαίου και η μουσική του Γιάννη Χατζηνάσιου (αφανείς ήρωες της παραγωγής)δημιουργούν μια εκπληκτική ατμόσφαιρα και αισθητική που απέχει έτη φωτός από τον τρόπο που παρουσιάζεται η γενιά του ΄80 στις ταινίες του Δαλιανίδη.

Επικίνδυνη ταινία 

Χριστίνα Ζ.