«Οι βοσκοί της συμφοράς»
Νίκος Παπατάκης
Η ταινία του Νίκου Παπατάκη μιλάει για την ιστορία ενός βoσκού , ο οποίος γυρίζει στο χωριό του από την ξενιτιά και προσπαθεί αρχικά εκεί να ξαναστήσει τη ζωή του. Μέσα από αυτή τη μικρή κοινωνία του χωριού ερχόμαστε σε επαφή με μια κοινωνική πραγματικότητα όπου ο καθένας ανάλογα με την οικονομική του κατάσταση και τη θέση του γίνεται εκμεταλλευτής η εκμεταλευόμενος.
Ο Παπατάκης σε αυτήν την ταινία βάζει στόχο όλες τις παραδοσιακές αξίες της κοινωνίας που πάντα καθορίζονταν από τους εκάστοτε «ισχυρούς» και τις καταρρίπτει δείχνοντας τελικά την απόλυτη ιδεολογική και ηθική γύμνια ενός συστήματος που είναι αδύνατο να σταθεί χωρίς τις εικονικές αυτές αξίες αφού στην πραγματικότητα διαιωνίζει και στηρίζεται μόνο στην εκμετάλευση.
Αρχικά,εκτίθενται αυτές οι αξίες μέσα από μια σειρά επεισοδείων μέσα στις «άγιες μέρες του Πάσχα».Οι αξίες αυτές είναι:
1)Ο γάμος και η «τιμή» μιας κοπέλας. Στην πραγματικότητα βλέπουμε πως αυτός ο γάμος αποτελεί ένα οικονομικό αλισβερίσι μεταξύ των γονέων με κριτήριο πάντα το συμφέρον και την εικόνα τους μην αφήνοντας έτσι κανένα περιθώριο στα άτομα που πραγματικά τα αφορά να αποφασίσουν γι αυτόν.Έτσι λοιπόν η τιμή μιας κοπέλας ενώ παρουσιάζεται με την ηθική της έννοια δεν είναι τίποτα παραπάνω από το πόσο αξίζει το εμπόρευμα κόρη σε αυτό το αλίσβερίσι.
2)Η ιδιοκτησία που αναφέρεται στο δικαιώμα των ισχυρών (πάντα με οικονομικά κριτήρια ) να καθορίζουν τις ζωές όλων όσων τους έχουν ανάγκη(π.χ δουλέυουν γι αυτούς άρα έχουν οικονομική εξάρτηση) κάνοντας έτσι αναγκαία την ύπαξη και το ρόλο του δυνατού.
3)Η πνευματική και η κοσμική εξουσία (παπάδες και χωροφύλακες)που ο ρόλος τους είναι να επιβάλλουν μια «φαινομενική» ηρεμία κυριώς ανάμεσα στις διαφορετικές τάξεις.
Τέλος στο πρώτο μέρος, μέσα από το ρόλο του αδερφού βλέπουμε μία κάστα ανθρώπων («διανοούμενοι») οι οποίοι ενώ στα λόγια εναντιώνονται στο υπάρχων καθεστώς ποτέ δεν αναλαμβάνουν δράση οι ίδιοι και μένουν υποταγμένοι.
Στη συνέχεια,η «ηθογραφία» μεταλλάσσεται σε τραγωδία με το σπινθήρα που προκαλεί το απαγορευμένο , λόγω ταξικής διαφοράς , άγγιγμα δύο χεριών : Κατά την ανάσταση η κόρη του αστοποιημένου τσέλιγγα Δέσποινα (Όλγα Καρλάτου) πιάνει το χέρι του προλετάριου βοσκού (Γιώργος Διαλεγμένος) , που μέχρι τότε ονειρευόταν να βελτιώσει τη ζωή του με ειρηνικά μέσα(να φύγει για την Αυστραλία,ενώ πριν λίγο καιρό είχε επιστρέψει από τη Γερμανία όπου απέτυχε λόγω αξιοπρέπειας). Όμως η μάνα (Έλλη Ξανθάκη)και ο παιδικός του φίλος (Λάμπρος Τσάγκας) του κόβουνε το δρόμο, η πρώτη με την ιδιοκτητική απαίτηση να μείνει κοντά της για να τη γειροκομήσει προφανώς και ο δεύτερος με μια ανοιχτή προβοκάτσια που θα προκαλέσει την επέμβαση της εξουσίας.Ο Θάνος , ασφυκτιά κλεισμένος στον κλοιό των αξιών του πρώτου μέρους , δεν έχει άλλη διέξοδο απ’ την επανάσταση.Όμως, στην εξέγερση θα παρασύρει και την πιο πιεσμένη εκπρόσωπο της αστικής τάξης την υποψήφια νύφη που την έβγαλαν στον πληστηριασμό.
Όμως , αυτή η επανάσταση δεν είναι παρά μια απελπισμένη εξέγερση απελπισμένων ανθρώπων και ως εκ τούτου καταδικασμένη σε αποτυχία και η μοίρα του Θάνου η μοίρα του επαναστάτη μετά από μια αποτυχημένη επανάσταση .Στο τέλος οι δύο φυγάδες του συστήματος θα εκτελεσθούν (σχεδόν κυριολεκτικά) απ’ τους χωροφύλακες και υπό τα βλέματα του μακάβριου χωρού των χωρικών που πανηγυρίζουν την Ανάσταση…
Θεοδώρα,Μαρία
Οι δύο τελευταίες παράγραφοι αποτελούν αναδημοσίευση από κριτική του Β.Ραφαηλίδη.
1 σχόλιο:
Ο σκηνοθέτης παίζει με τις έννοιες (επαν)ανάσταση. Κατά τη διάρκεια της ταινίας γίνεται μία μεταμόρφωση. Μία κορυφαία σκηνή είναι στο σχολείο όπου ο βοσκός επανεφευρίσκει τη γλώσσα με δικά τους ιερογλυφικά και που η τάξη του δεν του επέτρεψε να μάθει ενώ ειρωνικά χαιρετά τους βασιλιάδες. Ο βοσκός μεταμορφώνεται (εμφανίζεται) και απελευθερώνεται από την τάξη του φοράει ένα λουλουδένιο πάνινο στεφάνι στα μαλλιά ως νυμφίος. Το ζευγάρι στο τέλος ντύνεται ρούχα του γάμου. Η ταινία τελειώνει με την περίοδο του Πάσχα. Το παίξιμο των ηθοποιών είναι δύσκαμπτο θυμίζει Μπρεσόν. Η μουσική είναι ατονική. Από τις σπουδαιότερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου.
Δημοσίευση σχολίου